Makat bölgenizde ağrı, kanama, meme tarzında şişlik ve kaşıntı varsa basur olma ihtimali yüksektir. Tanı muayeneyle konulur. Makat muayenesi Genel cerrahi Uzmanı tarafından yapılır. Özellikle bağırsak ve makat hastalıkları ile ilgilenen cerrahlara ise kolorektal cerrah (proktolog, proktoloji uzmanı) adı verilir.
Makat muayenesi diz çöker gibi veya yan tarafa yatış durumunda yapılır. Yukarıdaki fotoğrafta görüldüğü gibi hemoroid memeleri saat yönlerine göre adlandırılır. Memeler en sık saat 1,5,9 hizasında olur (litotomi pozisyonunda 3,7,11). Bu bölgelerde ana damarlar bulunur. Bazen muayene esnasında anoskopi veya rektoskopi uygulanabilir
Makatta oluşan her şişlik ve kanama basur DEĞİLDİR.
Bazı kötü huylu barsak hastalıkları da bunu yapar. Dolayısıyla orta ve ileri yaş kişilerde kolonoskopi ile barsakların taranması önemlidir. Basur bir buzdağı gibidir. Siz sadece tepesini fark edersiniz.
Basurun kaç derecesi var?
- Birinci derece: meme olmaz ve tesadüfen bulunur
- İkinci derece: memeler çıkar ve kendiliğinden kaybolur
- Üçüncü derece: memeler el yardımıyla içeriye doğru itilir
- Dördüncü derece: memeler kaybolmaz.
Basurun her derecesinde kanama olabilir.
Komplike basurlarda (buna 5.derece diyebiliriz) memelerde yara, iltihap, patlama, pıhtılaşma, kanser gibi sorunlar baş gösterir.
Tromboze Eksternal Hemoroid nedir?
Özellikle dış basur memenin içerisinde pıhtı oluşursa çok ağrılı ve mor renkte bir sertlik görülür. Buna Tromboze Eksternal Hemoroid denir. Yani pıhtılı dış basur. Genelde çok aşırı ishal veya aşırı kabızlık ve ıkınma durumlarında görülür. Bu durumu yaşayan hastalar ağrıdan oturamaz bazıları ise yürüyemez ve konuşamaz hale gelir.
Basur ve Kanama
Daha önce belirttiğim gibi kanama hemoroidun her evresinde olur ve buna Hemoroid kanaması denir. Kanamanın en önemli nedeni ise makat bölgesinde meme tarzında genişleyen toplar damarların sürtünmeye bağlı aşınmasıdır. Kanama bazen bir iki damla olduğu gibi bazı hastalarda aşırı kanamalar olabilir. Makattan musluk çeşme gibi kan gelmesi. Hatta öyle ki bazı hastalarım muayeneye geldiğinde kıyafetleri kan içinde olup oturduğu sandalyeye bile kan lekesi bulaşır. Bunlar çok ile evre ve ihmal edilmiş basurlarda görülür.
Bazı hastalarda basurla birlikte Anal fissür de eşlik eder. Bu durumlarda fissürden gelen kan da hemoroid kanamasına ilave olur. Fissür durumlarında tuvalet esnasında ve sonrasında ayrıca aşırı makat ağrısı olur. Cam kesiği gibi ağrı, bu durum makat kaslarının spazmına neden olur.
Bazı durumlarda basurun yanında Anal fistül görülür. Bu durumlarda kanlı akıntı olur. Ayrıca makat bölgesinde nemlenme, kaşıntı ve kızarıklık olur.
Bazı durumlarda kanamanın nedeni hemoroid olmayabilir. Barsağın üst kısımlarındaki hastalıklarda dübürden kan gelmesine neden olabilir. Örneğin kolon iltihabı – kolit, divertikül hastalığı, kolon polibi, kolon kanseri vb.
Hemoroid ve makat ağrısı
Basur ilk evrelerinde ağrı yapmaz. Ne zaman ki basur memesi makat dışına çıktı mı ağrı başlayabilir. Bazen aşırı ıkınmaya bağlı basur memesinin içerisinde kan pıhtıları oluşur. Bu durum ani ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Bu özellikle dış basurlarda görülür ve Tromboze Eksternal Hemoroid olarak adlandırılır. Ayrıca basura eşlik eden fissürler ağrı nedeni olabilir.
Hemoroid ve Hemoroit hangisi doğru?
Basur yani hemoroid kelimesi Latinceden Türkçeye geçmiştir. Latincede (hemorrhoid) olarak yazılır. Bazı kaynaklar Türkçe imla kurallarına uyarak yanlışlıkta çeviri esnasında son harfi (d) yerine (t) olarak yazmıştır. Son ek —it olunca enfeksiyon durumunu akla getirir. Doğru olan (Hemoroid) olarak yazılmasıdır.
Basur ve Kabızlık (Hemoroid ve Konstipasyon)
Bu durum tavuk mu yumurtadan yumurta mı tavuktan çıkar hikayesine benzer 🙂 Bazı çalışmalar basurun asıl nedeninin kabızlık olduğunu gösterir. Diğer çalışmalar ise basurun kabızlığa yol açtığını savunur. Ortada bir kısır döngü var. Her iki görüş doğru olabilir ama önemli olan şudur her iki durum da birbirini tetikler. Dolayısıyla tedaviden sonra hastaların yaşam tarzında değişiklik yapması önemlidir. Bol su içmeleri, taze sebze ve meyve yemeleri, düzenli öğünler almaları kabızlığı giderebilir.
Basurun tehlikesi var mı?
Basur insanların hayatını altüst edebilir. Tuvalete gitmek resmen bir işkence olur. Tuvaletini bekleten hastalarda başka sıkıntılar olabilir. Mesela İBS, divertikül. Hastalar daima sinirli ve uykusuz gezer. Anatomik yakınlık, ortak sinirler ve kaslar nedeniyle hemoroid cinsel ilişkide ağrı yapabilir. Erkeklerde penis sertleşmesini azalabilir, bayanlarda da isteksizlik yaratabilir (loss of libido).
Bir ata sözümüz der ki “damlaya damlaya göl olur”. Basurdan akan kan zamanla kansızlığa neden olabilir (anemi). Kan bazen dışkıyla karışık olur ve anlaşılmaz. Bu durum kalp yetmezliği ve kapak yetersizliğine yol açabilir. Hastalar bazen oturamaz, ayakta duramaz, iş yapamaz ve konuşamaz hale gelir. İleri derece hemoroid memeleri bazen Dışkı Kaçırma Hastalığına (fekal inkontinans) yol açabilir.
Bu konu hakkında daha detaylı bilgi için buradaki makaleme göz atabilirsiniz: Hemoroid nelere sebep olabilir?
Basurun dermanı nedir?
Makattaki ağrıya ne iyi gelir?
Her derdin bir dermanı vardır elbet mühim olan doğru teşhis. Kafa kurcalayan bazı sorular var. Kesin çözüm nedir, tekrarlama olur mu, ameliyat ne kadar sürer. Ağrı olur mu, bayıltacak mısınız, işime ne zaman dönebilirim, fiyatı ne kadar, ameliyat olmasam olmaz mı..
bu sorular uzar gider..
Evde Basur tedavisi
Basura iyi gelen şeyler: Liften zengin diyet (sebze ve meyve), probiyotikler, oturma banyosu ve kremler. Örneğin çinko, nitrogliserin ve kortizon içeren, örneğin Proctolog. Ayrıca makat bölgesindeki kan akımını düzenleyen ilaçlar örneğin Daflon ve Doxium kullanılabilir. Tuvalette uzun süre beklemeyin. Ikınmayın. Günde 1.5-2 Lt su için.
Dikkat ! Piyasada basur kremi adı altına satılan “Hel Kim H8 Kantaron Yağı Özlü Krem” bazı istenmeyen maddeler içerebilir ve tavsiye edilmemektedir.
Bazı durumlarda hemoroid memesi makat bölgesinden dışarı sarkar ve ödem oluşur. Bu durumlar çok ağrılı olur ve acil müdahale gerektirir. Kayganlaştırıcı jel veya krem kullanılarak hemoroid memesi eldivenle tekrar makat bölgesine sokulabilir. Bu geçici bir çözümdür.
Evrelere göre Hemoroid (basur) tedavisi
- Evre Hemoroid tedavisi: Genelde hastalarda şikayet olmadığı için tedavi edilmez. Bu aşamada evde yapılacak tedbirlerin yanında ilaç kullanılabilir. Yanıt alınamayan durumlarda ise ameliyatsız yöntemler uygulanabilir.
- Evre Hemoroid tedavisi: Bu aşamada Lazer hemoroid tedavi en iyi seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır. Alternatif olarak diğer ameliyatsız yöntemler uygulanabilir ancak başarı oranları lazer tedavisine göre daha düşüktür.
- Evre Hemoroid tedavisi: Yine bu aşamada Lazer hemoroid seçeneği ön plandadır ve yüksek tedavi başarısına sahiptir. Ayrıca lastik bant ligasyonu ve diğer ameliyatsız yöntemler uygulanabilir. Ameliyat (hemoroidektomi) ise bir alternatiftir.
- Evre Hemoroid tedavisi: Ülkemizde ne yazık birçok hasta ancak bu evrede doktor muayenesine gelmektedir. Bu aşamada hızlı ve konforlu tedavi için lazer yöntemi yine karşımıza çıkmaktadır. Hemoroid memesinin boyutu büyük olduğundan dolayı diğer ameliyatsız yöntemlerin (örneğin bant ligasyonu ve skleroterapi) başarı oranı oldukça düşüktür. Yine hemoroid ameliyat güçlü bir alternatif tedavidir. Ancak ameliyat süresi, iyileşme süre ve ameliyat sonrası yaşanacak sıkıntılar nedeniyle bu seçenek yerini yavaş yavaş lazer yöntemine bırakmaktadır.
- Komplike Hemoroid tedavisi: Hemoroidle birlikte apse, fissür, fistül, prolapsus, polip, vb. durumlarda birden fazla tedavi seçeneği uygulanabilir. Örneğin Lazer tedavinin yanında kısmi cerrahi girişim gerekebilir.
Ameliyatsız Çözümler
Ameliyatsız hemoroid tedavisi seçenekleri şöyledir:
- Basur memeleri lastik bantla boğulabilir (band ligasyonu).
- Lazer veya infrared ışığıyla memeler söndürülebilir.
- Yakma yöntemi (Dağlama, Bipolar koagülasyon) çok eski bir yöntemdir ve Osmanlı döneminde Şerafettin Sabuncuoğlu tarafından yapılırdı.
- Memelerin için ilaç sıkılarak kurutulabilir (Skleroterapi).
Lazerle Basur tedavisi
Detaylı makale için: Lazerle Hemoroid tedavisi ameliyatsız 2021
Yeni bir yöntemdir, ameliyat değildir. Yani makas, bıçak ve dikiş kullanılmaz. Basur memeleri kesilmez. Lazer iğnesiyle hemoroid damarları kapatılır. Memeler delinmiş bir balon gibi küçülüp kaybolur. Ağrı ve kanama da kesilir. Lazer tedavisi muayenehane veya hastanede lokal anesteziyle yapılabilir. Kolay, hızlı (5dk) ve yatış olmadan günübirlik yapılabilecek bir işlemdir.
Hastalar bir saat sonra evine dönebilir. Bir gün sonra normal hayatına devam edebilir. Yürüyüş yapabilir, banyoya girebilir, araba kullanabilir ve işe gidebilir.
Lazer işlemi, basurun her derecesinde yapılabilir ancak özellikle bazı ileri durumlarda cerrahi girişimle birlikte kullanılması gerekebilir.
Lazer tedavisi basur dışında fissür, fistül ve kıl dönmesi hastalıklarında da uygulanabilir. Tedavi ücretleri çok farklı olabilir. Hastanın durumu, basurun derecesi, uygulayan hekim ve hastane, lazer cihazın markası vb. durumlar lazer tedavisinin maliyetini etkileyebilir.
Basur Ameliyatı
Basur memeleri kesilip alınır (Hemoroidektomi). Geriye kalan dokular açık bırakılır (Milligan Morgan yöntemi) veya dikilip kapatılır (Ferguson yöntemi). Dokular dikildiğinde yara iyileşme süresi daha kısa olur.
Ameliyat sonra iyileşme süresi ise 20-90 gün olabilir. Ameliyattan sonra ıkınmadan uzak durun. Bir kaç gün posasız yiyecekler alın. Örneğin çorba, süt, yoğurt, yumurta, peynir, tereyağı, bal, reçel, açık çay, taze meyve suları, soyulmuş meyveler. Acılı ve baharatlı yiyeceklerden uzak durun.
Lazer vs Ameliyat Karşılaştırması
| Lazer | Ameliyat | |
| Kolaylık | Günübirlik | Yatış |
| Süre | 5-15 dk | 30-60 dk |
| Ağrı, Kanama, iltihap | az | fazla |
| İyileşme | 2 gün | 40-90 gün |
| Maliyet | Normal | Düşük |
| Yaygınlık | Az | Çok |
Oturma Banyosu nedir?
Leğen veya küvet içinde yapılabilir. Özel plastik oturma küvetleri vardır. Günde 3 kez 15 dakika süre ile dirseği yakmayan ısıdaki (38oC) ılık çeşme suyun içine oturulur. Deniz suyu da kullanılabilir ve yara iyileşmesini hızlandırır. Oturma banyosu basur, fissür, fistül, anal apse durumlarında yapılabilir.
Özellikle ameliyat sonrasında ağrıyı azaltmak ve yara iyileşmesini hızlandırmak amacıyla hastalara oturma banyosu (sitz banyosu) önerilir. Alkollü solüsyonlar (Rivanol vb.) ve iyotlu solüsyonlar (Batticon®, Betadine®, batikonlu su vb.) yara iyileşmesini geciktirebilir.
Basur tekrarlar mı?
Basur tekrarlamaz.
Tedaviden sonra şikayetlerin tekrarlaması yetersiz tedavi, yeni hemoroid oluşumu veya diğer hastalıkların olduğunu gösterir. Örneğin; fissür, fistül, polip, crohn ve kolit hastalığı, vb.
Yeni basur oluşumu rastladığımız en sık nedendir. Makat bölgesinde sağ tarafta 2, sol tarafta 1 olmak üzere 3 ana toplar damar var. Basur bazen sadece bir damarda oluşabilir. Ameliyattan sonra diğer damarlarda da yeni hemoroidler gelişebilir. Bunun nedeni ise hastaların aynı yaşam tarzının devam etmesidir.
Ameliyatlar bazen yetersiz olabiliyor. Makat hastalıklarıyla ilgilenen hekime Proktolog (Proktoloji) denir. Basurun %75’lik kısmı anal kanalın içerisindedir. Yukarıda anlattığım gibi bir buzdağı gibidir. Buzdağının sadece tepesine yapılan müdahale dağı ortadan kaldırmaz! Bir balonu ortadan kesin, bir düğüm atın ve tekrar üfleyin. Balon yine şişecektir. Dolayısıyla bir kısmı alınan basur elbette zamanla tekrar şişip genişleyecektir!
Basur yeterli tedavi sonrası tekrarlamaz. Yeni basur oluşabilir, yapılan müdahale yetersiz olabilir veya basur tanısı doğru olmayabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hayır. Tek başına acı ve baharatlı yiyecekler basur yapmaz ancak basuru var olan kişilerde şikayetlerin alevlenmesine yola açabilir.
Gebelikle ortaya çıkan hemoroidlerin büyük kısmı doğumdan sonra kaybolabilir. Dolayısıyla, ciddi şikayetler veya komplikasyon yoksa durum takip edilmelidir.
Elbette yapar. İleri derece basur memelesi makat bölgesinde dar geçite yol açtığı için barsaklarda gaz ve gaita bekleme süresini arttırır. Bu durum haliyle karında şişlik, şişkinlik ve kolik tarzda bir karın ağrısına neden olabilir.
Hemoroid dokusunda kanser dönüşümü oldukça nadir bir durumdur. Bu durumun esas nedeni sürekli sürtünmeye maruz kalan hemoroid memesinden kaynaklanabilir. Ayrıca kalın barsaktaki gaitanın fazla bekleme süresi de kolon kanserine yol açabilir. Ancak bu iki durumda çok nadirdir.
Aşırı ve uzun süren ishal durumunda dış basur (eksternal hemoroid) gelişebilir. Bazen hemoroid içerisinde ağrılı pıhtı da oluşur ve buna Tromboze eksternal hemoroid denir.
Denize girmek çok olumlu katkılar sağlar ve yara iyileşmesini hızlandırır. Özellikle yaz aylarında ameliyat olan hastalarda denize girmek ve uzun süreli kalmak yarar sağlar. Denize girme imkanı olmayan hastaların havuza girmesi söz konusu olabilir. Yaranın klor içeren havuz suyu veya deniz suyundan mikrop alması söz konusu olmaz.
Hemoroid ve anal fissürlerle ameliyat öncesi ve sonrasında da zeytinyağının faydaları vardır. Bölgeyi yumuşatır, tahrişi azaltır ve yara iyileşmesini hızlandırır.
Bu durum ilden ile değişir. Bazı illerde örneğin Ankara ve İstanbul’da bazı devlet hastaneleri ve tıp fakültelerinde lazer hemoroid tedavisi yapılmaktadır.
Birinci ve bazı erken ikinci derece hemoroid memeleri ilaç tedavisiyle zamanla gerileyip kaybolabilir. Bu süre içerisinde yeme içme alışkanlıkları ve kabız ve ıkınma durumlarına dikkat edilmelidir. 3. ve 4. derece basurlar ancak lazer, kurutma, boğma veya ameliyat yöntemiyle tedavi edilebilir. Ayrıca lazer yöntemi ile basurdan ameliyatsız bir şekilde kurtulabilirsiniz.
Basurla ilgili sorunlar Genel Cerrahi uzmanları tarafından tedavi edilir.
Lazer, boğma veya kurutma yöntemleri ile yapılan tedavilerde iyileşme süresi birkaç gündür. Hemoroid ameliyatlarında basurun derecesi, meme sayısı, yapılan işlem çeşiti ve hastanın genel sağlık durumuna göre birkaç hafta ila birkaç ay sürebilir.
Basurun iç ve dış türü vardır. İç basura dişi, internal hemoroid, dış basura da erkek veya eksternal hemoroid denir.
Basur 7 den 70’e her yaşta olabilecek bir hastalıktır. Ancak özellikle 20’li yaşlardan sonra basura yakalanma oranı daha yüksektir. Kabızlık, gebelik, ve şişmanlık gibi faktörler basur riskini arttırabilir.
Makat bölgesini sıcak tutmak, ılık oturma banyosu, taze meyve ve sebze tüketmek, bol miktarda su içmek basura iyi gelebilir. Ayrıca çok uzun süre ayakta kalmamak veya oturmamak da basur oluşmasını önleyebilir.
Basur memesinden gelen kan miktarı 1-2 damala ila 1-2 litre dahi olabilir. Yukarıda anlattığım gibi kanama basurun her derecesinde olur ancak ileri evre hemoroidlerde kanama miktarı daha fazla olabilir. Bazı hastalar muayeneye bile geldiğinde kanlar içinde olur.
Basur genelde ağrı yapmaz. Ancak basur memeleri büyük boyutlara vardığında dışkıyla sürtünme olasılığı artar. Sürtünmeden kaynaklanan tahriş ve kızarıklık ağrı ve acı yapabilir. Çok ileri durumlarda memeler sürekli makat halkası dışında kaldığı için sıkışır ve ağrıya neden olur.
Bazen dış basurda pıhtılaşma olur ve çok ciddi ve ani ağrıya neden olabilir (Tromboze eksternal Hemoroid). Basur memesinde iltihap veya abse oluştuğunda ağrı olabilir. Bazı hastalarda ağrının sebebi basur değil ancak makat bölgesinde eşlik eden yırtık veya çatlak olabilir (Anal Fissür).
Önceki yıllarda basurun her evresi için ameliyat yapılırdı. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte ameliyat durum sadece komplike hemoroid durumlarında yapılır. Ameliyat dışı tedavi yöntemleri giderek önem kazanmaktadır.
Özellikle lazer hemoroid uygulamaları tecrübeli cerrah tarafından yapıldığında çok güzel ve yüz güldürücü sonuçlar vermektedir. Detaylı bilgi için Tıklayın.
Aşırı ıkınma, kabızlık, aşırı ishal, acı ve baharatlı yiyecekler basurun azmasına neden olabilir.
İleri durumlarda fazla kan kaybı yaşanabilir. Bu durum erken kalp yetmezliğine sebep olabilir.
Öncelikle makat bölgesinde ağrı yapabilir. Ayrıca ortak sinirler nedeniyle basur ağrısı kasık, bel, alt karın ve bacak bölgelerinde hissedilebilir.
Basur için eczanelerde kullanabileceğiniz çok sayıda krem, merhem ve karışım vardır ve her geçen gün sayısı artmaktadır. En iyisi hangisi diye sorarsanız, doktorunuzun size yazdığı krem en iyisidir derim.
Lazer yöntemi ile yapılan hemoroid tedavilerinde 3-5 gün istirahat raporu verilebilir. Hemoroid ameliyatlarından sonra rapor süresi iyileşme durumuna göre verilir. Bazı sıkıntılı durumlarda heyet raporu bile gerekebilir.
Makat bölgesinden gelen ilk damla kanla beraber doktora gidilmeli. Önce basur olup olmadığından emin olmalı. Utanmayın ve çekinmeyin.
İki ana pozisyonda yapılabilir. Jinekolojik (litotomi) pozisyonunda hasta sırtüstü yatırılır ve bacaklar askıya alınır. Yüzü koyun pozisyonda hastanın kasık bölgesine destek yastık yerleştirilir ve yüzüstü yatırılır. Sol veya sağ yan yatış pozisyonu özellikle lokal anestezi ile yapılan tedavide tercih edilebilir.
Basur memesinin derecesi ve sayısına göre ameliyat süresi 15-60 dakika sürebilir.
Uygun bir pozisyonda kayganlaştırıcı jel veya krem kullanarak yapılır. El yardımıyla önce dışarı sarkan memeler 1-2 dakika baskı uygulanır. Memeler biraz küçülmeye başlayınca parmak yardımıyla içeriye doğru itilir.
Yukarıda bahsettiğim gibi basur makat bölgesindeki damarların şişmesidir. Bu durum bir şeylerin yolunda gitmediğini gösterir. Kabızlık, ıkınma, ishal durumlarına neden olan her hastalık hemoroid yapabilir. Ayrıca hemoroid, kalın bağırsakta divertikül hastalığı ve kolon kanseri durumlarında da bir belirti olabilir.
Lazerle hemoroid tedavi için özel Lazer cihazları gereklidir. Bu cihazlar her hastanede veya merkezde bulunmayabilir. Dolayısıyla tedavi için karar verdiğiniz hastane ve hekimle bu durumu görüşmelisiniz
İleri derece ve özellikle birden fazla hemoroid memesi makat bölgesinin çıkış kısmında darlığa neden olur. Dolayısıyla hastalar istemli gaz çıkarma durumu zorlaşır. Makat bölgesinde biriken gazlar basınç nedeniyle istem dışı sızmaya başlar ve gaz kaçırma olayı yaşanır. Ayrıca bazı hemoroid ameliyatlarında makat bölgesindeki kaslar ve sinirler hasar gördüğü için gaz ve gaita kaçırma durumu yaşanabilir. Bu gibi riskler lazerle hemoroid tedavilerinde neredeyse yok denecek kadar azadır.
Yararlanan Kaynak: Op. Dr. Ertan Beyatlı - ertanbeyatli.com