Göbekte oluşan fıtıklara Göbek Fıtığı denir. Fıtık delikleri göbeğin her yerinde olabilir. Ortasında, altında, üstünde, yanlarda veya yukarısında. Nerede olursa olsun göbek fıtıklarına Latincede Umbilikal veya Umblikal Herni adı verilir.
Neden ve nasıl oluşur?
Göbek Deliği ağrısının nedenleri
Nedenler şöyledir:
- Doğumsal (Konjenital) herniler: Doğumla beraber bebeklerde oluşan umbilikal herniler.
- Karın içi basınç artışı: Ağır kaldırmak, şişmanlık, gebelik, karnın sıkışması
- İyatrojenik: Özellikle kapalı (laparoskopik) ameliyatlar sonrasında gelişen herniler.
Karın boşluğundaki oluşumlar (bağırsak, bağırsak zarları, omentum, vb) karın duvarındaki bir delikten dışarı çıkar (herniyasyon).
Karın içerisinden dışarıya doğru çıkan zara ise Fıtık kesesi denir (periton). Zamanla karın içerisindeki oluşumlar ve herni kesesi arasında ciddi yapışıklıklar oluşur ve bazı müzmin üst sindirim şikayetlerine neden olur.
Bu durum nasıl anlaşılır?
Bu hastalık çoğu zaman ağrısızdır. Şikayetlerin olduğu durumlarda ise ya hastalık ilerlemiş durumdadır veya komplikasyonlar gelişmiştir. Hastalarda şu belirtiler görülebilir:
Ağrı
Göbek kısmında ve çevresinde; özellikle bastırıldığında; ağrı ve ağırlık hissi görülebilir. Bazen ağrının yeri değişiklik gösterebilir (gezici veya gezen ağrı). Çoğu hastada ağrılar genelde göbeğin sol kısmında olur. Nadir olsa da ağrılar göbeğin sağ, üst ve altında da hissedilebilir. Bazı hastalarda ise ağrının belli bir bölgesi olmaz ve sadece belirsiz ve müphem bir sızı olur.
Şişlik
Göbek çukurunun kaybolması veya yassılaşması. Göbekte ve etrafında şişlik, ödem ve hassasiyet. Göbekte nohut veya ceviz büyüklüğünde kitle, göbeğin dışa doğru çıkması veya genişlemesi. Göbekten kötü ve pis kokulu akıntı ve/veya kan gelmesi. Sık sık geleneksel uygulamalar yapan kişilerde göbekteki şişlik ve sertlik daha yoğun bir şekilde görülür.
Şişkinlik
Göbek fıtığı gaz yapar mı? Evet boğulma durumlarında (İnkarserasyon veya strangülasyon) karında gaz şişkinliği olabilir. Karındaki basın artışı nedeniyle nefes darlığı, bel ağrısı ve ayakta dik duramama şikayetleri görülebilir.
Göbeğin kayması
Eğilirken göbekteki şişlik bir tarafa doğru kayabilir. Umbilikal herniler genelde karın ön duvarının orta hattında olur. İlerleyen durumlarda hastalar öne doğru eğildiğinde herni kesesi orta hattın sol veya sağ tarafına kayabilir. Hastalar bu bölgelerde içi su ile dolu bir kese hissedebilir.
Komplikasyon durumlarında sindirim sistemi şikayetleri de görülebilir. Örneğin; aşırı ve dayanılamaz karın ağrısı, bulantı, kusma, iştahsızlık, kabızlık, ara ara ishal ve ateş görülebilir. Ayrıca odaklanma sorunu, baş ağrısı, dikkatsizlik ve yorgunluk görülebilir. Bu durumlarda göbek kısmındaki deride de renk değişimi (morarma, kızarma) olabilir.
Tanı nasıl koyulur?
Hekimin elle yaptığı fiziki karın muayenesi esastır. Muayenenin yanı sıra Ultrason, tomografi ve MR gibi filmler de çekilebilir.
Bazen testler, tetkikler ve tahliller temiz olabilir. Röntgen, ultrason, tomografi ve MR filmleri herni kesesini ayırt edemeyebilir
Zararları ve Tehlikesi
Şikayetleri azaltmak için bu insanlar kendilerine farklı bir yaşam tarzı benimserler. Yedikleri, içtikleri, zevkleri, moral durumları, hobileri istedikleri gibi olmaz. Çözüme kavuşamayan bu rahatsızlığın gerektirdiği gibi yaşamaya başlarlar.
Bu durum tedavi edilmediği takdirde zamanla ilerler ve istenmeyen sıkıntılara yol açabilir. Örneğin:
- Kesenin içerisine barsaklar ve omentum girebilir, bu durumda aşırı karın ağrısı ve kabızlığa neden olabilir
- Fıtık kesesinin içerisindeki oluşumların sıkışması sonucu kanlanması bozulabilir. Bu durum barsak çürümesine yol açabilir. Bu hayati tehlikesi olan bir durumdur.
- Zamanla tahriş edilen barsak duvarları yırtılabilir ve barsak delinmesi veya patlaması yaşanabilir.
Tedavisi var mı?
Tedavi yöntemi ameliyattır. Bunun için bir çok cerrahi yöntem vardır. Ameliyatlar uyutularak, belden uyuşturarak veya sadece göbeği uyuşturarak yapılabilir (Genel, spinal ve lokal anestezi).
Sıkça Sorulan Sorular S.S.S.
Birçok hasta tarafından, gerek internet üzerinden gerekse muayene esnasında bazı ortak sorular sorulur. Bu sorulara verdiğim yanıtları bu şekilde özetleyebilirim:
Göbekte su kesesi tabiri herni kesesi anlamına gelir. Kese üç kısımdan oluşur: ağız, boyun ve gövde. Ağız ve boyun kısımları dar olan keselerde boğulma riski daha yüksektir. Halk arasında bu keseye bazen göbek düşmesi veya göbek kayması kesesi denir. Cerrahi müdahale esnasında büyük herni keseleri çıkartılır, küçük keseler ise tekrar karın boşluğuna yerleştirilir.
Günümüzde Safra kesesi taşları için artık kapalı safra ameliyatı (Laparoskopik Kolesistektomi) altın standart haline gelmiştir. Bu ameliyatlarda bazı aletlerin girilmesi için (örneğin endokamera, endo-dissektör, vb) karın duvarında birkaç adet delik açılır. Port yardımıyla bu aletlerle ameliyat yapılır.
Standart olarak 4 delik açılır 2 tanesi 10mm ve 2 tanesi 5mm. Bazen Göbek çukurunda bulunan 10mm’lik deliklerdeki fasya defekti ameliyattan sonra zamanla genişler. Buna halk dilinde Göbek düşmesi veya Göbek kayması denir ama gerçek tıbbi adı Port-yeri İnsizyonel herni‘dir çünkü kendiliğinden oluşmaz.
Bilimsel olarak böyle bir durum yoktur. Özellikle zayıf insanlarda göbek kısmına bastırıldığında şah damar (abddominal aort) atımları hissedilebilir. Bu normal bir durumdur. Umbilikal herniden kaynaklanan ağrılar bu bölgeye yakın olduğundan dolayı halk arasında yanlışlıkla bu ağrıların atımlarla ilgili olduğu düşüncesi yaygındır.
Göbekte düşüğünün İngilizcesi Umbilikal Hernidir. Herni delikleri göbeğin üstünde (supra-umbilikal herni), altında (infra-umbilikal herni) veya göbeğin yanlarında (para-umbilikal herni) olabilir.
Göbek düşmesi gebeliğe engel değildir. Ancak bazı gebeliklerde göbek halkası genişler ve gevşeme yapar. Bu durum gebelik sonrası herniyasyona yol açabilir.
Bazı durumlarda umbilikal herni kesesinin içerisinde barsakların bir kısmı sıkışır ve aşırı intestinal peristaltizme neden olur (inkarsere veya stangüle herni). Bu durumlarda ishal ve/veya kabızlık ve karında şişkinlik görülür.
Zamanla ilerler ve komplikasyona neden olur. Göbek kayması ameliyat edilmediği takdirde ileride barsak boğulması ve çürümesine veya tıkanmasına neden olabilir (bkz Göbek Düşmesi Zararları).
Küçük çaplı defektlerde fasyasından otogreft şekilde Mayo Onarımı uygulanabilir. Çapı 4-5 cm ve üzerindeki fasya defektlerinde bölgeye yama (mesh) yerleştirilebilir. Daha sonra göbek deliği (umbilikus, umblikus) onarılır (umbilikoplasti, umblikoplasti). Bu ameliyatın ortalama süresi 30 dakikadır.
Yeni doğan bebeklerde göbek hernisi kendiliğinden kapanabilir bu nedenden dolayı doğumdan sonra 3-4 yıl beklemekte yarar vardır.
Genellikle göbek ameliyatından sonra kullanılan korsedir. Karın duvarı kaslarını destekler ve ameliyat bölgesinin zarar görmesini engeller. Kullanım süresi 2-6 aydır. Bazen ameliyat olmayan hastalar tarafından da kullanılır. Bu gibi durumlarda ise kesenin daha fazla dışarıya çıkmaması amaçlanır.
Yararlanan Kaynak: Op. Dr. Ertan Beyatlı - ertanbeyatli.com