Jinekomasti?
Jinekomasti, erkeklerde meme büyümesi anlamına gelir. Sözcük, Yunanca gyne (kadın) ve mastos (meme) kelimelerinin birleşmesinden oluşturulmuştur.
Sebebi tam olarak bilinmemekle beraber, birden çok sebebi olabileceği düşünülmektedir. Genellikle seks hormonlarındaki dengesizlikten kaynaklandığı düşünülür. Ergenlik çağındaki erkeklerde rastlanan jinekomasti, vakaların büyük çoğunluğunda birkaç yıl içinde kaybolur.
Herhangi bir sağlık tehlikesi yaratmamakla beraber, nadir durumlarda sağlığı tehdit edebilecek farklı bir rahatsızlığın göstergesi olabilir. Sıklıkla sosyal ve psikolojik sorunlara sebebiyet verir. Jinekomastiyi meydana getiren sebep belirlenebilirse, buna yönelik tedavi uygulanabilir. Ancak birçok durumda tedavisi cerrahidir.
Jinekomastinin Tipleri
Jinekomastinin üç ana tipi vardır:
- Glandüler tip – Gerçek meme dokusunda büyüme
- Lipomatöz tip – Yağ dokusunda artış
- Mikst tip (karışık) – Hem meme hem yağ dokusunda artış. En sık görülen tiptir.
Jinekomasti Nedenleri
Jinekomastinin birçok nedeni vardır; fizyolojik, yaşa bağlı ve ilaca bağlı jinekomasti sadece birkaçıdır.
Erkeklerde hem erkek (androjen) hem de kadın (östrojen) hormonları bulunur. Erkek hormonları yüz kılı, kellik, erkek gonad gelişimi ve erkek kas ve kemik gelişimi gibi erkeksi özellikleri belirler.
Normalde, erkeklerde çok düşük miktarlarda östrojen (kadın hormonu) bulunur. Erkeklerde kadın ve erkek hormonları arasında bir dengesizlik olduğunda, kadınsı (dişileştirici) özellikler geliştirebilirler. Bunlardan en önemlisi jinekomastidir.
Jinekomasti normal midir?
Jinekomasti yaşamın üç aşamasında fizyolojik olabilir: yenidoğan döneminde, ergenlikte ve yaşlanan erkeklerde. Her üç durumda da göreceli olarak yüksek östrojen seviyelerinden kaynaklanmaktadır.
Yenidoğanlarda meme gelişimine süt salgısı eşlik edebilir. Bu durum, hamilelik sırasında annede, yenidoğanda meme dokusunu uyarmaya devam eden yüksek kadın hormon seviyeleri nedeniyle olur. Bu genellikle bir veya iki hafta içinde çözülür ve meme dokusu normal halini alır.
Ergen çocuklar bir veya iki yıl içinde genellikle normal boyuta inen meme tomurcukları geliştirirler. Bu aynı zamanda ergenlik döneminde erkek ve kadın hormon seviyelerindeki değişikliklerden kaynaklanmaktadır.
Östrojenler aslında doğru kemik uzaması ve büyümesi için gereklidir. Ergenlik döneminde bu hormonların yükselmesi normaldir ve vakaların% 60’ına kadar ergenlik çağındaki erkeklerde meme tomurcuğu gelişimine eşlik edebilir.
Yaşlı erkekler, testosteron seviyelerinde yaşa bağlı düşüşler nedeniyle jinekomasti geliştirir, bu da meme dokusunda östrojenik aktivitede karşılaştırmalı bir artışa yol açar.
İlaç kaynaklı jinekomasti
Bazı ilaçların, jinekomastiyle, östrojenik özellikleri, vücutta östrojen üretiminin uyarılması veya kolayca östrojene dönüştürülen moleküller sağlayan çeşitli mekanizmalar ile bağlantılı olduğu bilinmektedir. Bunlar şunları içerir: –
- Östrojen vajinal kremleri, topikal östrojen spreyi ve fitoöstrojen içeren otlar
- Bazı antifungaller
- Bazı diüretikler
- Bazı kardiyak glikozitler
- Bazı antibiyotikler
- Bazı antasitler
- Prostat kanseri veya genişlemesini tedavi etmek için kullanılan bazı anti-androjenler
- AIDS tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar
- Bazı anksiyolitikler
Jinekomastinin diğer nedenleri nelerdir?
Jinekomasti aşağıdaki durumlarda da görülebilir:
- Kronik karaciğer hastalığı kadınlarda hormon üretimini artırabilir ve jinekomastiye neden olabilir
- Son dönem böbrek hastalığı, beraberinde testosteron eksikliği
- Yetersiz seviyelerde testosteron veya erkek hormonları
- Kadın hormonlarına maruz kalma
- Anabolik steroidler
- Bazı yasadışı uyuşturucu ve alkol
- Radyasyon tedavisi ve kanser kemoterapisi, özellikle testis ve prostat kanseri için
- Birkaç nedene sahip olabilecek erkek hipogonadizmi; Klinefelter sendromu (jinekomastinin eşlik ettiği testislerin malformasyonuna ve yetersiz gelişmesine neden olan) gibi erkeklerde düşük testosteron düzeyleri ile ilişkili genetik bozukluklar, primer hipogonadizme neden olan testis hastalıkları veya enzim eksikliklerine neden oldu
- Tiroid hastalıkları, özellikle hipertiroidizm ile ilişkili
- Testisler, adrenal bezler veya hipofiz bezleri de dahil olmak üzere östrojen salgılayan tümörler, erkeklerde östrojen ve androjen dengesini değiştirebilir
- Kötü beslenme veya şiddetli diyet, östrojenlere karşılık gelen bir düşüş olmadan testosteron seviyelerinin düşürülmesi ile ilişkilidir, bazı durumlarda jinekomastiye neden olur, ancak yetersiz beslenme sonrası yeniden beslenme daha yaygındır.
- Çay ağacı veya lavanta gibi bazı bitkiler, zayıf östrojenik etkilerinden dolayı iddia edilen jinekomasti ile ilişkilendirilmiştir.
Çoğu durumda, neden bilinmemektedir.
Jinekomasti meme kanseri anlamına mı geliyor?
Bazen meme büyümesi erkeklerde altta yatan bir tümör veya kanserden kaynaklanıyor olabilir, ancak bu tüm erkek kanserlerinin sadece % 0.2’sini oluşturur. Erkeklerde meme kanseri nadirdir ancak jinekomasti tespit edildiğinde dışlanması gerekir.
Göğüs kanseri en sık olarak ağrılı ya da ağrısız sert bir kitle ve meme uçlarından akıntı ile ortaya çıkabilir. Tümörler ve kanserler, tek bir memenin genişlemesine neden olurken jinekomasti tipik olarak iki taraflıdır.
Jinekomastinin tedavi seçenekleri
- Jinekomasti erkek memesinin normalden fazla büyümesidir. Meme dokusundaki büyüme ender olarak puberte öncesinde olmakla bereber en sık puberte sonrası oluşmaktadır.
- Meme büyümesiyle başvuran hastalarda muayene ve gerek duyulursa radyolojik inceleme uygulanır.
- Jinekomastinin nedenleri farklıdır. Hormon dengesizlikleri en sık karşılaşılan sebeptir. Alınan hormon ilaçları, endokrin kökenli tümörler, testis gelişim bozuklukları karşılaşılan diğer jinekomasti nedenleridir.
- Puberte sırasında erkek çocuklarda % 60-70 meme bezi büyümesi oluşur ama bu çok dikkat çekecek boyutlarda değildir. 6 ile 18 ay içerisinde kaybolarak meme normal büyüklüğüne döner.
- Erişkin erkeklerin % 40’ında jinekomasti değişiklikleri mevcuttur, bu büyüme tek veya iki taraflı olabilir.
- Cerrahi tedavi yöntemi olarak liposuction ve meme bezinin çıkarılma teknikleri en uygun tekniklerdir. Bu tedavi yöntemleri memenin muayene bulgularına göre değişir.
- Meme dokusunda fazla miktarda yağ dokusu mevcut hastalarda liposuction yöntemi ile iyi neticeler alınır. Yağ dokusu fazlalığı ile birlikte meme bezi fazlalığı olan hastalarda ise liposuction la birlikte meme dokusunun çıkarılması gerekir.
- Eğer yağ ve meme dokusu fazlalığının yanında deri fazlalığı da mevcutsa yağ ve meme dokusunun çıkarılması yanın da deride birlikte çıkarılır. Ameliyat sonrası 3 hafta bandajlama uygulanır ve hasta aylık kontrole çağrılır.
- Erkek çocukta meme büyümesi her zaman kötü bir durum değildir.
Neden erkeklerin göğüsleri ve meme uçları var?
Basit bir şekilde söylemek gerekirse, çünkü erkekler kadın olarak başlıyor hayata. Başka bir deyişle, erkeklerin göğüsleri ve meme uçları vardır, çünkü erkek olmadan önce zaten onlara sahiptir.
Bunu açıklaması şöyledir:
İnsanlar memeli hayvanlardır. Embriyonik gelişmenin 4. haftası ile Y-kromozomundaki genlerin ortaya çıkmasına kadar olan sürede, erkek ve dişi embriyolar aynı gelişim sürecinde olurlar.
İnsanlarda 23 çift (toplamda 46 tane) kromozom bulunur. Bunların bir çifti cinsiyet kromozomlarıdır ve kadınlarda XX, erkeklerde XY şeklindedir. Cinsiyet kromozomlarının dışındaki 22 çifte otozom kromozomlar denir ve tüm insanlarda aynıdır.
8. haftada ise eşey hücreleri, cinsiyeti belirlemeye başlar. Böylece erkekler, dişi yapıların gelişimini engelleyen faktörleri salgılar. Erkek embriyosu, erkeklik hormonu testosteronu salgılamaya başladığı anda, vücuttaki kadın ile erkeği ayıran cinsiyet özelliklerini etkiler.
Eşey hücreleri (İngilizcesi Germ Cells), bir canlının üreme hücreleridir. Eşey hücrelere erkeklerde “Sperm”, kadınlarda “Yumurta” adı verilir. Eşey hücreleri mayoz bölünme ile oluşur.
Embriyoda cinsiyeti belirleyen eşeysel bezler gelişimin 4. haftası itibariyle görülmeye başlar. Bu haftadan önce, cinsiyet, gelişimde bir rol oynamaz ve altı haftalık olana kadar, embriyo kadın şablonunu takip eder.
Sonuç olarak, bütün insan embriyolarının meme uçları ile gelişmeye başladıklarını söyleyebiliriz. Bu nedenle erkekler de tıpkı kadınlar gibi meme uçlarına sahiptir.
Öte yandan, gelişmemiş bir meme dokusu olmasına rağmen, erkekler de meme kanserine yakalanabilir. Nadir olarak gözükse de, risk faktörleri östrojen seviyesine, obeziyete, alkol tüketimeine ve karciğer hastalıklarına bağlıdır.
Yararlanan Kaynak: Op. Dr. Ertan Beyatlı - ertanbeyatli.com