Lyme hastalığı, Borrelia burgdorferi bakterisinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. B. burgdorferi, enfekte bir kene ısırığı tarafından insanlara bulaşır. Kene bir geyik veya başka hayvan tarafından enfekte olur. “Laym” olarak okunur.
Kenenin hastalığı bulaştırmak için 24-48 saat boyunca ciltte mevcut olması gerekiyor ancak Lyme hastalığı olan çoğu kişinin kene ısırığı öyküsü yoktur veya fark edilmemiştir.
Lyme hastalığı ilk kez 1975‘te Connecticut’taki Old Lyme kasabasında bildirilmiştir. Avrupa ve Pasifik Kuzeybatı, Kuzeydoğu ve Amerika Birleşik Devletleri’nin Orta Batı bölgelerinde en sık karşılaşılan hastalıktır. Ormanlık bölgelerde yaşayan veya zaman harcayan insanların bu hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksektir. Ormanlık bölgelerde bırakılan evcil hayvanları olan insanlar ayrıca Lyme hastalığına yakalanma riski daha yüksektir.
Lyme hastalığının belirtileri
Lyme hastalığı üç evrede ortaya çıkar:
- erken lokal
- erken yayılan
- geç yayılan
Yaşadığınız belirtiler hastalığın hangi aşamada olduğuna bağlıdır.
Evre 1: Erken lokal
Lyme hastalığının belirtileri, kene ısırmasından 1-2 hafta sonra başlar. En erken belirtilerden biri, bakterilerin kan dolaşımında çoğaldığının bir işareti olan “boğa gözü” döküntüsüdür. Döküntü, kene ısırığının yerinde, kenarda bir kızarıklık alanı bulunan açık bir nokta ile çevrili merkezi bir kırmızı nokta olarak ortaya çıkar. Dokunma sıcak olabilir, ama acı vermez ve kaşıntı yapmaz. Bu kızarıklık dört hafta sonra ortadan kalkacaktır.
Bu kızarıklığın resmi adı eritema migrans. Eritema migrans Lyme hastalığı karakteristik olduğu söyleniyor. Ancak, birçok insan bu belirtiye sahip değil. Bazı insanlar koyu kırmızı renkte bir döküntüye sahiptir, koyu tenli insanlarda ise çürüklere benzeyen bir döküntü olabilir.
Evre 2: Erken yayılmış
Erken yayılmış Lyme hastalığı, kene ısırmasından birkaç hafta sonra ortaya çıkar. Bu aşamada bakteri vücut boyunca yayılmaya başlar. Grip veya soğuk algınlığı benzeri belirtilere sahiptir:
- titreme
- yorgunluk
- ateş
- kas ağrıları
- baş ağrısı
- boğaz ağrısı
- genişlemiş lenf düğümleri
- görüş değişiklikleri
Erken yayılmış Lyme hastalığı sırasında genel olarak kendinizi iyi hissetme hissine sahip olacaksınız. Kene ısırması dışındaki alanlarda döküntü oluşabilir ve uyuşukluk, karıncalanma ve Bell felci gibi nörolojik belirtiler de oluşabilir. Lyme hastalığının bu aşaması menenjit ve kardiyak iletim bozuklukları ile komplike olabilir. Evre 1 ve 2’nin belirtileri üst üste binebilir.
Evre 3: Geç yayılmış
Evre 1 ve 2’de hastalık tedavi edilmezse evre 3 ortaya çıkar. Evre 3, kene ısırmasından sonra haftalar, aylar veya yıllar olabilir. Evre 3 Lyme hastalığının belirtileri ise MS (Multiple Skleroz) Hastalığı ile çok ciddi benzerlik göstermektedir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan çalışmalarda yıllardır MS hastası olarak tanı konulan ve tedavi gören bazı hastaların aslında bir Lyme hastası olduğu tespit edilmiştir. Bu aşamadaki belirtiler ise şöyledir:
- şiddetli baş ağrısı
- bir veya daha fazla büyük eklemin artriti
- kalp ritmindeki rahatsızlıklar
- hafıza, ruh hali ve uykuyu içeren beyin bozuklukları (ensefalopati)
- kısa süreli hafıza kaybı
- Konsantrasyon zorluğu
- zihinsel dumanlanma
- konuşmaları takip eden sorunlar
- kollarda, bacaklarda, ellerde veya ayaklarda uyuşma
Bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz hemen doktorunuza başvurun.
Lyme hastalığı nasıl teşhis edilir?
Lyme hastalığının teşhisi, sağlık geçmişinizin ve fiziksel muayenenizin bir değerlendirmesiyle başlar. Kan testleri, antikorlar mevcut olduğunda, ilk enfeksiyondan birkaç hafta sonra en güvenili testtir. Tanı aşamasında aşağıdaki testleri yapılabilir:
- ELISA (enzime bağlı immünosorban testi), B. burgdorferi’ye karşı antikorları tespit etmek için kullanılır.
- Western blot pozitif ELISA testini doğrulamak için kullanılabilir. Belirli B. burgdorferi proteinlerine karşı antikorların varlığını kontrol eder.
- Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), kalıcı Lyme artriti veya sinir sistemi semptomları olan kişileri değerlendirmek için kullanılır. Eklem sıvısı veya omurilik sıvısı üzerinde gerçekleştirilir.
Lyme hastalığı nasıl tedavi edilir?
Lyme hastalığı en erken aşamalarda tedavi edilir. Erken tedavi, enfeksiyonun tüm izlerini ortadan kaldırmak için basit bir 14-21 günlük oral antibiyotiklerdir.
Lyme hastalığı nasıl önlenir?
Lyme hastalığını önlemek için kene ısırmasına engel olmak gerekir.
Bu makale Dr.E. B. tarafından yazılmıştır ve aşağıdaki yabancı kaynaklardan yararlanılmıştır:
- Healthline: Is It Lyme Disease or Multiple Sclerosis (MS)? Learn the Signs – https://www.healthline.com/health/symptoms-of-lyme-disease-and-ms
- Healthline: Lyme Disease – https://www.healthline.com/health/lyme-disease
Yararlanan Kaynak: Op. Dr. Ertan Beyatlı - ertanbeyatli.com